اختلال دوقطبی را بشناسید و درمان آن را جدی بگیرید!

هرآنچه که درباره اختلال دوقطبی باید بدانید :

اختلال دوقطبی چیست؟ 

اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder) نوعی بیماری روانی جدی است که با نام بیماری جنون ادواری و افسردگی مانیک نیز شناخته می شود. اگر در تشخیص و درمان این بیماری اقدامی صورت نگیرد ممکن است با گذر زمان منجر به بروز رفتارهای مخاطره آمیز در زندگی شخصی، مشکلات در روابط اجتماعی و شغلی و حتی در مواردی اقدام به خودکشی شود.

در این اختلال، فرد بیمار نوسانات خلقی شدید از شیدایی تا افسردگی که ممکن هفته ها یا ماه ها نیز طول بکشد تجربه می کند که  در بین این فواصل نواسانات خلقی شدید ممکن است بیمار حالات روحی طبیعی و نرمال را نیز داشته باشد.

وقتی بیمار در دوره سرخوشی قرار می گیرد، پرانرژی، پرصحبت، بی پروا، قدرتمند و بلندپرواز است. اما بعد از گذر از این دوره  وارد دوره تاریک تری می شود. احساس سردرگمی می کند عصبانی و پرخاشگر می شود. دوره افسردگی با غم و اندوه، گریه، احساس بی ارزشی، از دست دادن انرژی، نا امیدی، از دست دادن حس لذت ومشکلات خواب همراه است.

اگر شما چنین دوره های نوسانات خلقی را در زندگی خود یا رفتار عزیزانتان تجربه کرده اید بهترین راه درمان مراجعه به متخصص و مشاوره های روان درمانی است. حتی اگر این اختلالات مربوط به بیماری دوقطبی نباشد بهترین روش برای تضمین سلامت زندگی شخصی و اجتماعی این است که علت مشکل را تشخیص داده و به دنبال درمان آن باشیم.

 

 

انواع اختلال دوقطبی 

اختلال دوقطبی یک بیماری مادام العمر است. بسیاری از بیماران حتی پس از درمان با علائم آن زندگی خود را ادامه می دهند. انواع بیماری دوقطبی شامل موارد زیر است:

• اختلال دوقطبی نوع یک که شامل دوره هایی با نوسانات شدید خلقی از شیدایی به افسردگی است.

 

• اختلال دوقطبی نوع دوم که نوع خفیف تر از نوسانات خلق و خو است که در آن دوره های شیدایی خفیف تر است وبا دوره های افسردگی شدید و متناوب همراه است.

 

 

• اختلال سیکلوتومیک (ادواری) که شامل دوره های کوتاه با علائم شیدایی و دوره های کوتاه علائم افسردگی است که این سیکل ها همانند دوره های کامل شیدایی یا افسردگی وسیع وطولانی نیستند.

 

• اختلال دو قطبی مختلط که شامل دوره هایی با بروز خلقیات شیدایی و افسردگی به صورت همزمان است. دوره هایی که بیمار در عین انرژی زیاد، بی خوابی و تفکرات رقابتی، احساس نا امیدی، تحریک پذیری و ناامیدی را تجربه می کند.

 

 

• اختلال دو قطبی با چرخه های سریع که در این نوع بیماری شخص حداقل چهار نوع الگوی خلقی را در 12 ماه تجربه می کند که این الگوها حداقل برای چند روز باید در رفتار بیمار تداوم داشته باشند. در این نوع الگو شخص در هر دوره نوسانات خلقی از شیدایی به افسردگی یا برعکس را تجربه می کند اما ممکن است علائم آن را به صورت کامل نداشته باشد مثلا در دوره شیدایی دچار بی خوابی نشود.

     

 

 علل بیماری اختلال دوقطبی چیست؟   

علل اختلال دوقطبی به طور کامل شناخته شده نیست. اما به نظر می رسد اختلال دو قطبی بیشتر در خانواده ها رخ می دهد و به نظر می رسد عوامل ژنتیکی در ابتلا به این بیماری تاثیرگذار هستند. شواهدی نیز وجود دارد که نشان داده است مسائل محیطی و شیوه زندگی بر شدت این بیماری تاثیرگذار بوده اند. همچنین مصرف الکل و مواد مخدر می تواند بیماری را تشدید کند.

 

رابطه بین عملکرد مغز و اختلال دوقطبی

کارشناسان معتقدند که اختلال دو قطبی تا حدودی ناشی از مشکل اساسی در مدارهای خاص مغز و عملکرد مواد شیمیایی مغز به نام انتقال دهنده های عصبی است.

سه ماده شیمیایی مغز، نورآدرنالین (نوراپی نفرین) ، سروتونین و دوپامین در عملکرد مغز و بدن نقش دارند. نورآدرنالین و سروتونین بطور مداوم با اختلالات روانی مانند افسردگی و اختلال دو قطبی در ارتباط بوده اند. مسیرهای عصبی در مناطقی از مغز که لذت و پاداش عاطفی را تنظیم می کنند توسط دوپامین تنظیم می شوند. اختلال در مدارهایی که با استفاده از دوپامین در مناطق دیگر مغز ارتباط برقرار می کنند و به نظر می رسد به روان پریشی و اسکیزوفرنی مرتبط است سبب بروز یک اختلال روانی شدید با تحریف در واقعیت و الگوهای رفتاری غیر منطقی می شود.

سروتونین به بسیاری از عملکردهای بدن مانند خواب، بیدار شدن از خواب، خوردن، فعالیت جنسی، تکانش گری، یادگیری و حافظه مرتبط است. محققان معتقدند که عملکرد غیرطبیعی مدارهای مغز که شامل سروتونین به عنوان یک پیام رسان شیمیایی است، در اختلالات خلقی (افسردگی و اختلال دو قطبی) نقش دارد.

 

علائم اختلال دوقطبی چه چیزهایی هستند؟

علائم به نوسانات خلق و خوی شما بستگی دارد. در حالت جنونِ این اختلال، ممکن است شما بسیار شاد و پر انرژی باشید. ممکن است احساس کنید که به خواب بسیار کمی نیاز دارید. ممکن است اعتماد به نفس بیش از حدی داشته باشید و پول زیادی خرج کنید و در فعالیت های خطرناک و هیجان انگیز شرکت کنید.

بعد از مرحله جنون ممکن است به حالت طبیعی برگردید و یا ممکن است احساسی کاملا متفاوت داشته باشید و در نقطه مقابل این حالت قرار بگیرید. احساس نا امیدی، غم و افسردگی داشته باشید. در این حالت ممکن است در فکر کردن و تصمیم گیری دچار مشکل شوید. ممکن است با مشکلات حافظه مواجه شوید. یا شاید دیگر تمایلی برای انجام کارهایی که قبلا از آنها لذت می بردید نداشته باشید. حتی ممکن است به خودکشی فکر کنید.

علائمی که در دوره شیدایی بروز می کنند:

 

• خوش حالی بیش از حد یا عصبانت و تحریک پذیری بالا
• انرژی بالا و فعالیت بیش از حد روانی و جسمی نسبت به حالت عادی
• افکار رقابتی و ایده پردازی
• پر حرفی و تند صحبت کردن
• برنامه ریزی های بزرگ
• ریسک پذیری بالا
• بروز رفتارهای پرخطر (مصرف مواد، سکس، هزینه ها)
• کمتر بخوابید ولی احساس خستگی نداشته باشید

 

علائمی که در دوران افسردگی بروز می کنند:

 

• افت انرژی
• غم و اندوه ماندگار
• انرژی و فعالیت کمتر
• بی قراری و تحریک پذیری
• مشکل در تمرکز و تصمیم گیری
• نگرانی و اضطراب
• علاقه به انجام کارهای محبوبتان ندارید
• حس گناه و نا امیدی، افکار خودکشی
• تغییر در اشتها و الگوهای خواب

 

 

تشخیص اختلال دوقطبی چگونه است؟ 

تشخیص اختلال دوقطبی دشوار است. هیچ تست و آزمایش آزمایشگاهی برای آن وجود ندارد. به جای آن، پزشک از شما سوالات دقیقی در مورد علائم شما و مدت زمانی که این علائم بروز کرده اند خواهد پرسید. برای اینکه شما مبتلا به اختلال دوقطبی نوع اول تشخیص داده شوید باید به مدت حداقل یک هفته علائم شیدایی (جنون) در شما مشهود باشد (اگر این علائم به حدی شدید باشند که مجبور به بستری کردن شما شوند، در این حالت این یک هفته به مدت زمان کمتری تقلیل می یابد.) در این مدت شما باید حداقل سه مورد از علائم شیدایی را مانند نیاز کمتر به خواب، پر حرفی، رفتار های شدید و افراطی و یا غیر مسئولانه داشته باشید. در اختلال دوقطبی نوع دو، ممکن است حالت شیدایی شدت کمتری داشته و کوتاه تر باشد.

ممکن است از شما آزمایش خون و ادرار به عمل بیاید تا مطمئن شوند که این علائم به بیماری دیگری مربوط نمی شود.

درمان اختلال دوقطبی چگونه است؟ 

اختلال دوقطبی هر چه زودتر تشخیص داده و درمان شود بهتر است و احتمال در اختیار گرفتن کنترل آن بیشتر است. یکی از مهمترین کار هایی که در برخورد با مرحله جنون اختلال دوقطبی باید انجام شود، تشخیص علائم هشدار دهنده اولیه این مرحله است که می توان در صورت تشخیص زود هنگام، با استفاده از درمان های دارویی آن را کنترل کرد.

بسیاری از مبتلایان به اختلال دو قطبی باید هر روز داروهای تثبیت کننده خلق و خو مصرف کنند. داروی ضد جنون نیز می توانند برای کنترل علائم مرحله جنون به شما کمک کنند. داروی های ضد افسردگی نیز برای درمان مرحله افسردگی اختلال دوقطبی تجویز می شوند اما این کار بسیار با احتیاط انجام می شود زیرا که در برخی افراد، مصرف داروی ضد افسردگی ممکن است موجب آغاز فاز شیدایی شود.

باید چند داروی مختلف برای درمان اختلال دو قطبی مصرف شود تا در نهایت متوجه شوید که کدام یک از آنها بهتر می تواند در درمان این اختلال به شما کمک کند به همین منظور شما باید به صورت مداوم با پزشک در تماس بوده و مورد معاینه قرار بگیرید تا پزشک تاثیر داروها را بررسی کند و بهترین دارو را برای شما انتخاب کند.

مشاوره نیز می تواند برای شما و خانوادتان بسیار مهم باشد. مشاوره می تواند به شما کمک کند تا با مشکلاتی که به علت اختلال دوقطبی در کار و یا روابط شما به وجود آمده است مقابله کنید.

کشیدن نموداری از خلق و خوی شما می تواند الگو و علائم اختلال دوقطبی را بهتر به شما نشان دهد. در یک دفتر یادداشت احساسات خود را بنویسید و همچنین مواردی که شما را در این حالت نگه می دارند را یادداشت کنید. اگر متوجه شدید که چه عواملی می تواند باعث آغاز نوسانات خلقی شما شود، ممکن است بتوانید در برخی موارد از بروز آنها پیشگیری کنید.

برخی از افراد اغلب در مرحله شیدایی چون احساس خوبی دارند، از مصرف داروهایشان خودداری می کنند. اما این کار اشتباه است. شما باید داروهای خود را به صورت منظم و حتی اگر احساس می کنید که بهتر شده اید، مصرف کنید.

اختلال دوقطبی چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟ 

تقریبا می توان گفت که 1% (یک نفر از هر 100 نفر) به اختلال دوقطبی مبتلا هستند. شیوع اختلال دوقطبی در زنان و مردان به یک اندازه است و معمولا در بین سنین 15 تا 24 سالگی بروز می کند  و تا پایان عمر ادامه می یابد. شدت علائم در افراد متفاوت است. برخی علائم کمی دارند و در برخی از افراد این علائم به حدی است که زندگی شخصی و شغلی بیمار را مختل می کند.

 

 

نکاتی که به شما در درمان اختلال دوقطبی کمک می کند 

در کنار مراجعه به پزشک و درمان دارویی، به وجود آوردن تغییراتی کوچک در زندگی روزمره تان به شما در مدیریت اختلال دوقطبی کمکی موثر خواهد کرد.

 

با اضافه کردن این موارد به عادات روزانه شروع کنید:

• برنامه روزانه خود را از قبل تنظیم کنید. برنامه ریزی برای کارهای روزانه خود کمک موثری به شما در کنترل روحیه تان خواهد کرد.
• به خواب خود توجه کنید. کبود خواب احتمال بروز علائم شیدایی در بیمار را بالا می برد. خوابیدن بیش از حد نیز به تشدید علائم افسردگی کمک خواهد کرد.
• ورزش کردن می تواند به افراد چه کسانی که به اختلال دوقطبی مبتلا هستند و چه افرادی که به این اختلال مبتلا نیستند کمک کند. اگر تا کنون ورزش نمی کردید برای شروع با پزشک خود مشورت کنید. ابتدا از ورزش های سبک شروع کنید و به تدریج آن را افزایش دهید.
• خوب غذا بخورید. اگرچه رژیم خاصی برای بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی وجود ندارد اما تغذیه مناسب و سالم می تواند به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید و استفاده از مواد مغذی و ویتامین ها در بهبود عملکرد مغزتان موثر خواهد بود.

 

 

• استرس  و اضطراب علائم اختلال دوقطبی را تشدید می کند. بنابراین در این شرایط بسیار مهم است از افراد و محیط های استرس زا به دور باشید. برای استراحت وقت بگذارید. ورزش هایی مانند یوگا می تواند مفید باشد. برای فعالیت های مورد علاقه تان وقت بگذارید و لذت ببرید.