پوکی استخوان چیست؟ آنچه شما باید در مورد بیماری پوکی استخوان بدانید

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان یک بیماری شایع است که باعث ضعیف شدن استخوان ها می شود. زمانی که استخوان ضعیف می شود، خطر شکستگی های ناگهانی و غیر منتظره بالا می رود. استئوپنی(Osteopenia) بیماری پیشگام پوکی استخوان است. یک حالت خاموش اما مخرب که در زمانیکه زنان (حتی زنان جوان) باید بیشترین استخوان سازی را داشته باشند، باعث تحلیل استخوان ها می شود.

هر سن و جنسیتی که دارید، پوکی استخوان و استئوپنی می تواند بر شما تاثیر بگذارد. ممکن است استخوان های شما در حال حاضر محکم به نظر برسد و شما بسیار فعال باشید و کارهایی که می خواهید را انجام دهید اما استئوپنی و پوکی استخوان در سکوت دزدی خود را از استخوان های شما انجام می دهند. در واقع این اتفاق هیچ نشانه ی قابل مشاهده ای ندارد. ممکن است شما با گذشت زمان از کوتاه شدن قد و یا ایجاد قوز مطلع شوید اما اولین نشانه ای که شما را متوجه شرایطتان می کند، یک شکستگی استخوان است.

تحلیل استخوان ناشی از بیماری پوکی استخوان چیست؟

تحلیل استخوان ناشی از بیماری پوکی استخوان ممکن است در طول چندین سال رخ دهد و شدید شود. این بیماری می تواند به حدی شدید شود که یک تنش ساده در استخوان مانند نشستن، ایستادن، سرفه کردن و حتی بغل کردن منجر به ایجاد شکستگی های دردناک و ناتوانی شما در حرکت کردن شود. پس از اولین شکستگی، شما در معرض شکستگی های بیشتری هستید. این شکستگی هایی که در آینده رخ می دهند، ممکن است باعث ایجاد درد های مزمن و حتی معلولیت شوند.

خوشبختانه مراحلی وجود دارد که با انجام دادن آنها می توانید به قویتر شدن استخوان هایتان کمک کنید.

علائم پوکی استخوان چه چیزهایی هستند؟

پوکی استخوان معمولا بدون علائم و درد، پیشرفت می کند. کوتاه شدن قد می تواند یک علامت برای پوکی استخوان باشد. یا قوز در ستون فقرات ممکن است با بالاتر رفتن سن بیشتر شود. معمولا تشخیص پزشکی پوکی استخوان بعد از یک شکستگی دردناک اتفاق می افتد. این شکستگی معمولا در پشت یا لگن اتفاق می افتد.

استئوپنی چیست؟

استئوپنی به نشانه های اولیه ی تحلیل توده های استخوان بر می گردد که می تواند به پوکی استخوان منجر شود. در مبتلایان به استئوپنی، تراکم مواد معدنی استخوان از حد طبیعی کمتر است. با این حال، این مقدار هنوز به اندازه ای نیست که بیماری، پوکی استخوان محسوب شود. تست تراکم استخوان می تواند استئوپنی را تشخیص دهد.

شکستگی ناشی از پوکی استخوان چیست؟

شکستگی ناشی از پوکی استخوان، مانند سایر شکستگی ها در استخوان است. اگر شما به پوکی استخوان مبتلا باشید، استخوان های شما نازک شده و ساختار خود را از دست داده و شکننده می شوند. ممکن است در این حالت با بلند کردن یک کیسه ی مواد خوراکی دچار شکستگی در استخوان و یا فروریخته شدن یکی از مهره هایتان شوید. یا ممکن است برای بستن بند کفش خود خم شوید و با درد شدید و ناگهانی حاصل از یک شکستگی مواجه شوید.

در حالی که درد ناشی از شکستگی ممکن است فروکش کند، ممکن است شما با یک درد مزمن و مستمر در حال توسعه مواجه شوید. با فروریخته شدن استخوان های ستون فقرات، تغییر شکل هایی مانند قوز وارثه به وجود می آید که توسط خود شما و یا اطرافیانتان قابل مشاهده خواهد بود. ممکن است شما در ستون فقراتتان احساس سفتی بکنید و در انجام فعالیت با مشکل رو به رو شوید.

چه عواملی باعث ایجاد پوکی استخوان می شوند؟

در مورد عوامل ایجاد کننده ی بیماری پوکی استخوان اطلاعات زیادی در دست نیست. ما نمی دانیم که این بیماری چگونه خود را در طول زندگی یک فرد توسعه می دهد. استخوان ها بافت های زنده و پیچیده ای هستند. بدن شما به صورت مداوم در حال تخریب سلول های استخوانی قدیمی و تولید سلول های استخوانی جدید است. این فرایند تولید استخوان را "مدل سازی مجدد" می گویند.

زمانی که شما در حال رشد هستید، فرایند استخوان سازی بیشتر از فرایند حذف سلول های قدیمی انجام می شود. در طول دوران کودکی، استخوان های شما بزرگتر و قوی تر می شوند. برای اکثر مردم، این اتفاق در سه دهه ی اول زندگی رخ می دهد. در یک سن خاص، فرایند تولید بازسازی استخوان تغییر می کند. سرعت تولید سلول های استخوانی جدید کاهش می یابد. این کاهش سرعت منجر به کاهش میزان کل استخوان های شما می شود.

اگر این فرایند از دست دادن استخوان به یک مقدار خاص برسد، شما به بیماری استئوپنی مبتلا شده اید و اگر این کاهش مقدار استخوان ها شدیدتر شود، بیماری شما، پوکی استخوان خواهد بود.

عوامل ایجاد خطر در بیماری پوکی استخوان چه چیزهایی هستند؟

عوامل خطر کلیدی برای پوکی استخوان عبارتند از:

• سابقه ی خانوادگی: اینگونه به نظر می رسد که ابتلا به پوکی استخوان به صورت خانوادگی باشد. این قضیه به این مفهوم است که اگر مثلا مادر شما شکستگی لگن و یا فروریختگی ستون فقرات را تجربه کرده است، شانس شما برای ابتلا به بیماری پوکی استخوان بیشتر است.
• جنسیت: زنان چهار برابر مردان در معرض بیماری پوکی استخوان قرار دارند. اما مردان نیز در خطر ابتلا به این بیماری هستند و از این بیماری رنج می برند.
• سن: خطر ابتلا به پوکی استخوان با بالا رفتن سن، افزایش می یابد. زنان با بیش از 50 سال سن، دارای بیشترین ریسک، در ابتلا به پوکی استخوان هستند. با این حال هر کسی با هر سنی می تواند پوکی استخوان داشته باشد. اما با بالاتر رفتن سن، خطر شکستگی های ناشی از پوکی استخوان و پوکی استخوان بالاتر می رود.
• ساختار استخوان و وزن بدن: زنان ریزه اندام و لاغر بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند. اینگونه به نظر میرسد که کاهش وزن در سنین بالاتر از 50 سال خطر شکستگی استخوان لگن را بالاتر می برد و افزایش وزن این خطر را کاهش می دهد. مردان با استخوان بندی ریز و لاغر نیز بیشتر از مردان درشت اندام و سنگین وزن در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.
• سابقه ی شکستگی ناشی از پوکی استخوان: داشتن سابقه ی شکستگی، احتمال ایجاد شکستگی های بیشتر را افزایش می دهد.
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن خطر شکستگی را افزایش می دهد. مطالعات نشان داده است که افرادی که سیگار می کشند (چه در حال و یا گذشته) تراکم استخوان کمتری دارند و بیشتر در معرض شکستگی استخوان هستند. زنانی که سیگار می کشند در مقایسه با زنانی که سیگاری نیستند، سطح استروژن پایین تری دارند (استروژن یک جزء کلیدی در داشتن استخوان هایی سالم است). این افراد معمولا زودتر نیز به یائسگی دچار می شوند.
• داروها: برخی از دارو ها ممکن است خطر ابتلا به پوکی استخوان را بالاتر ببرد. این دارو ها عبارتند از: مصرف طولانی مدت استروئیدها (پردنیزولون)، داروهای تیروئید، دارو های ضد تشنج، آنتی اسید ها و برخی داروهای دیگر.

چگونه پوکی استخوان به یائسگی مربوط می شود؟

یائسگی با کاهش چشمگیر هورمون زنانه ی استروژن همراه است. این کاهش باعث کند شدن روند بازسازی استخوان و افزایش شتاب تحلیل استخوان ها می شود. این تحلیل سریع استخوان ها تقریبا به مدت 10 سال پس از سن یائسگی ادامه می یابد. در نهایت مقدار تحلیل استخوان ها به میزان قبل از یائسگی بر می گردد. اما بازسازی استخوان دیگر به حالت قبلی خود باز نمی گردد. این باعث می شود که زنان یائسه احتمال بیشتری برای مواجه با یک شکستگی استخوان داشته باشند.

علاوه بر این، داشتن یائسگی زودرس (قبل از 40 سالگی) نیز باعث افزایش خطر پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن می شود. داشتن تجربه ی  دوره های طولانی مدت کمبود یا نبود هورمون نیز می تواند باعث افزایش تحلیل توده استخوان ها و پوکی استخوان شود. این حالت (کاهش و یا نبود هورمون) معمولا در زمانهایی مانند انجام ورزش های بسیار شدید اتفاق می افتد.

چگونه باید از ابتلا به پوکی استخوان مطلع شد؟

قبل از هر چیزی، عوامل ایجاد کننده خطر ابتلا که در بالا به آن اشاره شد را بررسی کنید. سپس به پزشک مراجعه کنید و از ایشان در مورد لزوم انجام آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) و یا اسکن استخوان سوال کنید. انجام آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان، قبل از آنکه مشکل آغاز شود، اطلاعات مربوط به سلامتی استخوان های شما را ارائه می کند. این آزمایش با استفاده از مقدار اندکی از اشعه ی رادیواکتیو، مقدار استحکام استخوان های شما را مشخص می کند.

پوکی استخوان چگونه درمان می شود؟

بسیاری از درمانهای پوکی استخوان در توقف تحلیل استخوان ها و کاهش خطرات شکستگی موفق هستند. برخی از درمان های پوکی استخوان عبارتند از انتخاب رژیم غذایی و سبک زندگی مناسب. دیگر روش های درمانی شامل داروهای ضد پوکی استخوان هستند. این داروها می توانند سرعت تحلیل استخوان ها را کم کرده و یا به ساخته شدن استخوان جدید کمک کنند. درمان های پوکی استخوان عبارتند از:

• ورزش های تحمل وزن (ورزش هایی که با استفاده از وزن بدن خود شخص انجام می شوند مانند شنا. این ورزش ها به ماهیچه ها کمک می کند که در مقابل جاذبه قویتر شوند.)
• ترک سیگار
• دارو های ضد پوکی استخوان
• تجویز دارو های تزریقی به منظور بازسازی استخوان، در زنانی که به مقدار زیادی در معرض خطر شکستگی هستند.

چگونه می توان از پوکی استخوان جلوگیری کرد؟

چندین روش اثبات شده که ممکن است برای پیشگیری از پوکی استخوان و شکستگی های ناشی از آن مفید باشند وجود دارند.
ورزش کنید و یک برنامه ی منظم ورزشی داشته باشید. ورزش باعث قویتر شدن استخوان ها و عضلات می شود و به پیشگیری از تحلیل سلول های استخوانی کمک می کند. ورزش باعث می شود که شما همیشه فعال و در جنب و جوش باشید. تمرینات تحمل وزن بهترین راه حل برای جلوگیری از پوکی استخوان است. این ورزش ها باید حداقل سه تا چهار دفعه در هفته انجام شوند.

قدم زدن، آهسته دویدن، بازی تنیس و ورزش های مشابه آن تماما ورزشهای تحمل وزن خوبی به حساب می آیند. علاوه بر این، انجام ورزش های قدرتی و تعادلی باعث قوی تر شدن عضلات شما می شود و از زمین خوردن شما و احتمال ایجاد شکستگی می کاهند.

میزان مصرف کلسیم را در برنامه ی غذایی خود افزایش دهید. دریافت مقدار کافی کلسیم در طول زندگی به شما در داشتن استخوان هایی قوی کمک می کند. متخصصان، مصرف مقدار 1000 میلی گرم کلسیم را برای زنان قبل از دوران یائسگی و 1200 میلی گرم را برای زنان یائسه توصیه می کنند.

منابع سرشار از کلسیم عبارتند از:

• شیر و فراورده های لبنی (انواع کم چرب آن توصیه می شود.)
• کنسرو ماهی های با استخوان مانند ماهی آزاد و ساردین
• سبزیجات سبز تیره ی برگدار مانند کلم، کلم بروکلی و کولارد
• آب پرتقال غنی شده با کلسیم
• نان های ساخته شده از آرد های غنی شده با کلسیم

شما می توانید مقدار توصیه ی شده ی کلسیم را با داشتن چهار وعده ی غذایی، شامل مواد سرشار از کلسیم، به دست آورید. موارد زیر می توانند انتخاب های خوبی باشند:

• ماست ساخته شده با شیر کم چرب یا شیر معمولی
• یک وعده پنیر، توفو یا شیر
• یک وعده ماهی و یا کلم بروکلی
• آبمیوه، نان و حبوبات غنی شده با کلسیم
• فراورده های لبنی غنی شده با کلسیم

برنامه ی غذایی خود را کامل کنید. متخصصان معتقدند که بهترین روش برای دریافت کلسیم از طریق برنامه ی غذایی مناسب است. اما اگر مقدار کافی کلسیم مورد نیاز خود را از برنامه ی غذایی خود دریافت نمی کنید در مورد مکمل های کلسیم با پزشک مشورت کنید. مطالعات اخیر نشان می دهد که مصرف مکمل های کلسیم ممکن است خطر ابتلا به حمله ی قلبی را افزایش دهد، بنابر این شما و پزشکتان باید در انتخاب بهترین مکمل و همچنین میزان مصرف آن، مقدار خطر ابتلا به حمله ی قلبی و همچنین فایده ی آن برای پوکی استخوان را به صورت همزمان در نظر بگیرید.

به مقدار کافی ویتامین D دریافت کنید. ویتامین D برای جذب کلسیم توسط بدن لازم است. در حالی که تنها 20 دقیقه بیرون و زیر نور آفتاب بودن می تواند ویتامین D بدن شما را تامین کند با این وجود تحقیقات جدید نشان می دهد، افراد ممکن است به مقدار خیلی کمی ویتامین D را به خصوص در فصل زمستان دریافت کنند. همچنین شما می توانید ویتامین D را در مواد زیر پیدا کنید:

• تخم مرغ
• ماهی های چرب مانند قزل آلا
• غلات
• شیر غنی شده با ویتامین D
• مکمل ها

دستورالعمل های پیشنهادی از طرف موسسه ی پزشکی آمریکا میزان مجاز مصرف ویتامین D را برای بهینه سازی سلامت استخوان، برای افراد 1 تا 70 سال، 600 واحد بین المللی (IU) و برای افراد بالای 70 سال، 800 واحد بین المللی (IU) تعیین کرده است.