علائم، علل، تشخیص و درمان آکرومگالی

ترشح بیش از حد هورمون رشد در خون منجر به بروز آکرومگالی ( رشد بیش از اندازه بدن ) و در نهایت باعث بیماری ژیگانتیسم در سنین کودکی می شود. انجام آزمایش خون "اندازه گیری سطح هورمون رشد" برای تشخیص این بیماری بسیار ضروری است.

آکرومگالی از جمله بیماری های نادر و مهم است و نیاز به مراقبت دارد. این بیماری به دلیل ترشح بیش از حد هورمون رشد توسط غده هیپوفیز داخل جریان خون بروز می کند. میزان زیاد هورمون رشد بر کیفیت و طول عمر تاثیر می گذارد.

هورمون رشد همراه با گردش خون، به تمام قسمت های بدن انتقال پیدا می کند که در بزرگسالان بر سلامت استخوان ها و تعادل انرژی و قوای عضلات کمک کرده و در کودکان نیز رشد و نمو را باعث می شود.

عمدتا آکرومگالی در افراد میانسال بروز پیدا می کند و ترشح بیش از حد هورمون رشد در کودکان نیز منجر به بیماری ژیگانتیسم می شود که بیماری بسیار نادری است.

علت بروز بیماری آکرومگالی چیست؟

آدنوم هیپوفیز. آدنوم هیپوفیز توده ای غیر سرطانی در غده هیپوفیز است که میزان هورمون رشد بیش از حد تولید می کند.

نشانه های آکرومگالی چیست؟

• دست ها و پاهای بزرگ: اغلب اوقات تغییر اندازه پا و تنگ شدن انگشتر اولین علائم این بیماری است.
• افزایش تعرق بدن
• زیاد شدن فاصله میان دندان ها
• ضخیم شدن لب ها
• فک و پیشانی جلو آمده
• آسیب به بافت هیپوفیز و پایین آمدن سطح سایر هورمون های هیپوفیز در بدن. همین امر موجب بروز علائمی همچون: سردرد و حالت تهوع ناشی از افزایش حجم تومور مغزی و تاثیر سوء آن بر بافت های مغزی مجاور آن می شود.

تشخیص آکرومگالی چگونه انجام می شود؟

در صورت احتمال ابتلا به آکرومگالی، پزشک آزمایش خون "اندازه گیری سطح هورمون رشد" را تجویز خواهد کرد. در این آزمایش که "تست تحمل گلوکز" نام دارد، بیمار میزان معینی قند محلول را می نوشد تا سطح هورمون رشد خون وی اندازه گیری شود.

به طور طبیعی تولید هورمون رشد بعد از مصرف قند متوقف می شود و در نتیجه مقدار آن کاهش پیدا می کند؛ ولی تومور آدنوم هیپوفیز تولید هورمون را متوقف نمی کند به همین دلیل سطح هورمون رشد در خون میزان ثابتی خواهد بود.

اگر نتیجه آزمایش سطح هورمون رشد از حد طبیعی بالاتر باشد مرحله بعدی MRI هیپوفیز خواهد بود.

چگونه می توان آکرمگالی را درمان کرد؟

برای درمان آکرومگالی باید سطح هورمون رشد به سطح طبیعی آن برسد. ابزارهای درمان آن ممکن است:

• عمل جراحی
• پرتودرمانی هیپوفیز
• داروها

و یا ترکیبی از این سه روش باشد.

جراحی و برداشتن تومور اولین روش درمانی در مواردی است که علت آکرومگالی تومور هیپوفیز باشد. البته گاهی برداشتن تومور بسیار مشکل بوده و برای طبیعی شدن میزان هورمون ها لازم است درمان کمکی انجام شود.

روش پرتودرمانی و دارودرمانی در مواردی استفاده می شود که یا امکان عمل جراحی برای بیمار وجود نداشته باشد و یا سطح هورمون رشد بعد از عمل جراحی طبیعی نشده باشد.

ممکن است اثر و نتیجه روش پرتودرمانی مدتها حتی 10 تا 20 سال بعد، خود را نشان دهد اما اگر منجر به درمان شود تاثیر آن دائمی خواهد بود.

اگر جراحی و پرتودرمانی سطح هورمون رشد را پایین نیاورد، دارودرمانی روش بعدی برای درمان آکرومگالی خواهد بود. داروهای در دسترس برای درمان این بیماری اثر دائمی ندارند به همین خاطر مصرف دارو باید تا پایان عمر بیمار ادامه پیدا کند. در مواردی بسیار نادر امکان دارد بیماری بهبود پیدا کند و مصرف دارو قطع شود.

توجه کنید:

تشخیص هر چه سریعتر علائم آکرومگالی به درمان موفقیت آمیزتر آن کمک خواهد کرد. پس علائم این بیماری را بشناسید و در صورت شک به وجود آن ها هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.