پرکاری تیروئید(هیپرتیروئیدیسم) چیست ؟

پرکاری تیروئید یک نوع اختلال است که در آن غده ی تیروئید بیش از نیاز بدن هورمون تیروئید را تولید و ترشح می کند. در این حالت پزشک به شما می گوید که غده ی تیروئیدتان پرکار است یا دچار پرکاری تیروئید شده اید.

غده ی تیروئید در قسمت جلوی گردن قرار گرفته است. این غده هورمون هایی را ترشح می کند که روی تمام اعضای بدن از مغز گرفته تا پوست و ماهیچه ها تاثیر می گذارد. این هورمون ها نقش اساسی در کنترل مصرف انرژی بدن متابولیسم دارد که شامل تعداد ضربان قلب و حتی سوزاندن کالری هم می شود.

زنان حدود 5 یا 10 برابر بیش از مردان در معرض اختلال پرکاری تیروئید هستند.

علل ابتلا به پرکاری تیروئید:

1-بیماری گریوز: شایع ترین علت پرکاری تیروئید یک نوع بیماری خودایمینی است که به آن بیماری گریوز می گویند. در این بیماری سیستم ایمنی بدن یک نوع پادتن تولید می کند که باعث    می شود غده ی تیروئید هورمون اضافی تولید کند. این بیماری معمولا ارثی است و معمولا خانم های جوان را تحت تاثیر قرار می دهد.

2-التهاب تیروئید(تیروئیدیت) : به التهاب غده ی تیروئید، تیروئیدیت می گویند و یک ویروس  یا مشکل سیستم ایمنی موجب ورم غده ی تیروئید یا ریختن هورمون تیروئید داخل رگ های خونی می شود.چندین نوع التهاب تیروئید وجود دارد:

3-نیمه حاد: نوع ناگهانی و دردناک التهاب تیروئید است و علت آن ناشناخته است. التهاب غده ی تیروئید بعد از چندماه خوب می شود ولی قبل از برگشت به حالت نرمال ممکن است برای مدتی غده ی تیروئید دچار نارسائی شود.

4-پس از وضع حمل: این نوع تیروئیدیت در خانم ها بعد از بارداری به وجود می آید. از هر 10 خانم یکی یا دوتای آنها بعد از زایمان دچار پرکاری تیروئید می شوند. این وضعیت معمولا یک یا دو ماه به طول می انجامد و به دنبال آن با چندین ماه نارسایی تیروئید همراه است و در بیشتر خانم ها بعد از مدتی عملکرد غده ی تیروئید به حالت اول بر می گردد.

5-خاموش: این نوع تیروئیدیت هم شبیه نوع پس از وضع حمل است ولی به بارداری ارتباطی ندارد. غده ی تیروئید هورمون تیروئید زیادی تولید می کند ولی فرد در ناحیه ی غده ی تیروئید احساس درد نمی کند. بعد از این التهاب برخی افراد ممکن است دچار پرکاری تیروئید شوند.

6-برآمدگی های غده ی تیروئید: یک یا چند تکه ی اضافه و برآمدگی ممکن است در غده ی تیروئید رشد کنند و به مرور زمان فعالیت این غده را افزایش دهند. و میزان هورمون تیروئید در خون بالا رود.

-اگر فقط یک برآمدگی باعث پرکاری تیروئید شود به این وضعیت برآمدگی سمی تک می گویند.

-اگر چندین برآمدگی موجب پرکاری غده ی تیروئید شوند به آن گواتر چند تکه ای سمی می گویند.

5-مصرف بیش از حد ید: افرادی که نوشیدنی ها و مواد غذایی حاوی ید را به میزان زیادی مصرف می کنند و بیشتر در معرض مواد حاوی ید بالا هستند، بیش از بقیه در معرض پرکاری تیروئید قرار دارند. ید برای تولید هورمون تیروئید ضروری است. مکمل های غذایی تهیه شده از جلبک دریایی و اشنه دریایی و داروهای امیودارون(کوردارون) که برای درمان ضربان غیر عادی قلب تجویز می شوند از جمله داروهایی هستند که حاوی میزان زیادی ید هستند.

6-داروهای تیروئید: مصرف بیش از حد داروهای هورمون تیروئید باعث آسیب به غده ی تیروئید و پرکاری تیروئید می شود. اگر به دلیل نارسایی تیروئید هورمون جایگزین تیروئید برایتان تجویز شده قبل از مشورت با پزشک هیچ گاه دز اضافی مصرف نکنید حتی در صورتی که یادتان برود دارو را مصرف کنید.

علائم پرکاری تیروئید:

علائم این اختلال ممکن است مبهم و مشابه بیماری ها و مشکلات دیگر باشد اگر پرکاری تیروئید شدید نباشد ممکن است متوجه هیچ علائمی نشوید. علائم این مشکل در افراد مسن ممکن است حاد و ناگهانی باشند. با این حال پرکاری تیروئید اغلب باعث ناراحتی فرد می شود و در انجام فعالیت های روزمره ی او اختلال ایجاد می کند.

بزرگ شدن غده ی تیروئید که به آن گواتر هم می گویند در بیشتر افرادی که دچرا پرکاری تیروئید هستند اتفاق می افتد. ممکن است یک برآمدگی را در قسمت جلوی گردنتان حس کنید. گاهی تنها پزشک می تواند به درستی گواتر را در بیمار تشخیص دهد.

دیگر علائم پرکاری تیروئید شامل موارد زیر می شود:

1- اضطراب، عصبانیت، زودرنجی

2- اختلال در حرکات روده

3- مشکل خواب

4- دوبینی

5- ورم کردن چشم ها(در بیمارانی که دچار گریوز هستند)

6- تغییراتی در مو شامل شکنندگی و باریک شدن و ریزش مو

7- ضربان قلب نامنظم مخصوصا در افراد مسن

8- تغییراتی در قاعدگی شامل کم شدن خونریزی و نامنظم شدن قاعدگی

9- ضعف ماهیچه ها مخصوصا در ناحیه ی ران و بالای بازو

10- رشد سریع ناخن

11- ضربان قلب تند معمولا بیش از 100 نبض در هر دقیقه

12- لرزش دست

13- عرق کردن

14- نازک شدن پوست

15- کاهش وزن علی رغم افزایش اشتها

اگر هر یک ازعلائم بالا را دارید به پزشک مراجعه کنید. این علائم مهم هستند چراکه ممکن است نشانه ی اختلال و بیماری دیگری مثل اضطراب یا یک تومور غده ی آدرنال باشد.

چگونگی تشخیص پرکاری تیروئید:

انجام آزمایش خون، پرکاری تیروئید را تایید می کند. آزمایش های خون شامل اندازه گیری سطح هورمون تی اس اچ می باشد. این هورمون که توسط غده ی هیپوفیز ترشح می شود غده ی تیروئید را برای ترشح هورمون تیروئید تحریک می کند. دیگر آزمایش های خون شامل اندازه گیری سطح هورمون تیروئید و پادتن تحریک تیروئید(به آن آزمایش ایمنوگلوبین تحریک تیروئید می گویند) برای بررسی بیماری گریوز انجام می شوند. اگر نتایج آزمایش شما غیرنرمال باشد ممکن است پزشک انجام آزمایش های زیر را هم تجویز کند.

1-عکس برداری با امواج فراصوت از تیروئید: برای بررسی التهاب یا برآمدگی های تیروئید.

2-آزمایش ید رادیواکتیو: برای بررسی میزان جذب ید.

3-عکس برداری از تیروئید برای برای مشاهده ی مکان وجود ید در تیروئید.

  چگونگی درمان پرکاری تیروئید:

چندین روش مختلف برای درمان پرکاری تیروئید وجود دارد که قبل از انتخاب آنها ، پزشک سن و سلامتی کلی و شدت علائم و دلایل خاص ابتلای شما به این بیماری را بررسی می کند.

درمان ها شامل موارد زیر می شوند:

1-داروهای ضد تیروئید: این داروها شامل پروپیلتیوراسیل و متی متازون می شوند که جلوی تولید هورمون تیروئید را می گیرند. این داروها کارکرد غده ی تیروئید را برای همیشه مختل نمی کنند ولی در برخی افراد مصرف این دارو ممکن است عوارض جدی داشته باشد.

2-ید رادیواکتیو: که از طریق دهان شخص انجام می شود، سلول های بیش فعال تیروئید خیلی سریع این ید را جذب می کنند و می میرند. این کار از ترشح هورمون تیروئید پیشگیری می کند. باقیمانده ی ید رادیواکتیو در عرض چند روز از بین میرود. دراین درمان ممکن است چندین ماه طول بکشد تا علائم پرکاری تیروئید برطرف شود و ممکن است به دز دوم هم نیاز باشد. افرادی که این درمان را انجام می دهند دچار نارسائی تیروئید می شوند و ممکن است به مکمل های هورمون تیروئید برای بقیه ی عمرشان نیاز داشته باشند. این نوع درمان در طول بارداری قابل انجام نیست.

3-عمل جراحی: برای برداشتن قسمتی از غده ی تیروئید انجام می شود که به آن تیروئیدکتومی می گویند .اغلب افرادی که این درمان روی آنها انجام می شود دچار اختلال کارکرد غده ی تیروئید می شوند و باید تا آخر عمرشان مکمل های تیروئید را مصرف کنند.

4-مسدود کننده های بتا: ضربان قلب را پایین می آورند. این دارو سطح هورمون تیروئید را پایین نمی آورد ولی علائم مربوط به افزایش ضربان قلب را از بین می برد.

بعد از درمان باید به طور منظم آزمایش خون انجام دهید تا سطح هورمون تیروئید شما کنترل شود، پزشک ممکن است بعد از مدتی سطح دز داروهایتان را تغییر دهد.

مشکلات افرادی که دچار پرکاری تیروئید هستند:

مراجعه ی منظم به پزشک برای افرادی که دچار پرکاری تیروئید هستند ضروری است. عدم درمان یا درمان ناقص پرکاری تیروئید باعث مشکلات جدی و شدیدی می شود.

افرادی که دچرا پرکاری تیروئید هستند اغلب از مشکلات زیر شکایت دارند:

1-ریتم نامنظم قلب  2–نارسایی احتقانی قلب  3 -سقط جنین  4-پوکی استخوان و شکستگی استخوان(پرکاری تیروئید اغلب باعث از دست رفتن سریع کلیسم می شود)

به بدتر شدن ناگهانی علائم پرکاری تیروئید بحران تیروتوکسیک یا طوفان تیروئیدی می گویند که اگر درمان نشود موجب مرگ سریع می شود. اگر فردی از نزدیکانتان دچار پرکاری تیروئید است و علائم زیر را هم دارد به دنبال داروهایی با تاثیر فوری برای رفع مشکلش باشید:

1-بی قراری یا علائم جنون 2 -گیجی  3-کاهش سطح هوشیاری  4-تب  5-ضربان قلب خیلی تند