چگونه از مسمومیت دارویی نجات پیدا کنیم؟!

هنگامی که مواد شیمیایی و طبیعی وارد شده به بدن بیشتر از آستانه تحمل سیستم ها و ارگان های حیاتی بدن باشد یعنی فرد دچار مسمومیت شده است. بهترین اقدام مراجعه به پزشک و تماس با اورژانس یا آمبولانس خصوصی است. در کشور ایران بیشترین آمار تماس با آمبولانس خصوصی در اثر مسمومیت، مربوط به مسمومیت دارویی است که ممکن است تعمدی یا سهوی اتفاق افتاده باشد. زمانی که دارویی را به طور اشتباهی، یا بیش از حد، یا در فواصل زمانی نامناسب مصرف شود می تواند منجر به بروز مسمومیت شود.

افراد در معرض خطر

برای جلوگیری از مسمومیت دارویی و عدم تماس با آمبولانس خصوصی لازم است افراد در گروه های خاص را بیشتر تحت نظر بگیرید. گروه های زیر بیش از سایرین در معرض خطر بروز مسمومیت دارویی می باشند:

• کودکان
• سالمندان
• مبتلایان به افسردگی
• افراد نامتعادل رفتاری

 

اقدامات پیشگیرانه

مجموعه ای از اقدامات، شما و اطرافیانتان را از مسمومیت دارویی مصون می دارد. در صورت عدم رعایت آن ها، نیاز به تماس با آمبولانس خصوصی یا اورژانس جهت رسیدن به موقع به بیمارستان دارید. در افرادی که دچار مسمومیت شده اند در دقایق اولیه علامت خاصی ندارند اما به یکباره حاشان وخیم می شود. به محض متوجه شدن سریعا با اورژانس یا آمبولانس خصوصی تماس بگیرید. اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:

• پرهیز از مصرف خود سرانه دارو
• مصرف دوز و زمان دارو طبق دستورالعمل پزشک
• دقت در تاریخ مصرف داروها
• نگهداری دارو در مکان و شرایط مناسب
• عدم جابه جایی دارو از شیشه اصلی
• عدم مصرف داروی باز شده با سابقه یک ماه به بالا
• دور نگهداشتن دارو از دید مبتلایان به افسردگی، بیماران نامتعادل رفتاری، افراد با سابقه خودکشی

 

علل مسمومیت

طبق آمار سالیانه که از پذیرش منتقل شدگان مسموم شده توسط آمبولانس خصوصی یا اورژانس در مراکز بهداشتی خصوصی و دولتی جمع آوری شده است. علت و درصد مسمومیت ها به طور میانگین و تقریبی به شرح زیر است:

1. مسمومیت های تعمدی 54 درصد
2. مسمومیت های سهوی 46 درصد
3. مسمومیت های جنایی کمتر از 1درصد

 

کمکهای اولیه در مسمومیت

اقدامات اولیه با توجه به نوع داروی مصرف شده یا راه جذب سم در بدن متفاوت است.

مسمومیت گوارشی

 هرگز به کسی که قرص برنج مصرف کرده آب ندهید. فورا با اورژانس یا خدمات آمبولانس خصوصی تماس بگیرید. بهتر است در زمانیکه منتظر رسیدن آمبولانس خصوصی هستید، بجز در مواردی که ذکر خواهد شد بیمار را تحریک به استفراغ کنید. روش های زیر در کاهش مسمومیت موثر هستند:

• تحریک حلق توسط انگشت
• خوراندن محلول سولفات منیزیم
• مصرف شیر ولرم (مسمومیت با آهن و آسپرین)
• عدم مصرف شیر در مصرف کنندگان نفت و ارگانوفسفره ها
• مصرف شاربن یا شارکول
• خوراندن 900 cc آب ولرم باعث ایجاد حالت تهوع و 1500 cc باعث استفراغ

مسمومیت با شوینده ها

اگر کودک شما در ایام خانه تکانی سهوا مواد شوینده را مصرف کرده است بهترین اقدام تماس با اورژانس و آمبولانس خصوصی است اما شما نیز می تواند تا زمان رسیدن آمبولانس خصوصی  به محل مورد نظرتان به کودک شیر سرد بخورانید. کودک را وادار به تهوع نکنید.

 

نکات مسمومیت گوارشی

اگر چه ایجاد تهوع در بیمار دچار مسمومیت، روش مناسبی محسوب می شود اما در برخی از موارد می تواند منجر به مرگ شود. قبل از هراقدامی با اورژانس تماس بگیرید و از خدمات آمبولانس خصوصی استفاده کنید. پس از اعزام از طریق آمبولانس خصوصی و پذیرش در بیمارستان، بجز مسمومیت با مواد سوزاننده، در همه موارد زیر سوند معده کارگذاشته شده و شستشوی معده انجام میشود. در موارد زیر از وادار کردن به استفراغ پرهیز کنید:

1. در افراد دچار اختلال هوشیاری
2. بانوان باردار
3. بیماران قلبی پیشرفته
4. کسانی که سابقه تشنج دارند.
5. افرادی که داروی تشنج زا مصرف کرده اند.
6. مصرف کنندگان مواد سوزاننده (وایتکس، اسید، قلیا، نفت، تینر، بنزین و…)
7. مصرف کنندگان  مایع لوله بازکنی
8. گذشت بیش از 6 ساعت از مسمومیت مگر در هنگام مصرف داروهائی مانند: تریاک ، آنتی کولینرژیک ها، آتروپین، ضد افسردگی های سه حلقه ای، مپروبامات، هیوسین کلیندیوم c و فنوباربیتال 

مسمومیت تنفسی

ممکن است مواد سمی به شکل گاز در هوا منتشر شده باشند و با استنشاق وارد ریه های انسان شوند. در اینگونه موارد قبل از تماس با اورژانس یا درخواست آمبولانس خصوصی، چندین اقدام زیر را انجام دهید:

• در و پنجره را باز کنید.
• توسط ماسک یا دستمال خیس تنفس کنید.
• در محیط آلوده نفس های کوتاه داشته باشید.
• بیمار را در هوای آزاد قرار دهید.
• مسمومیت با co2موجب استفراغ میشود پس سر بیمار را به یک طرف بچرخانید.
• در صورت عدم هوشیاری تماس با اورژانس یا درخواست آمبولانس خصوصی.

مسمومیت پوستی

مصرف بیش از حد داروهایی به شکل پماد، کرم و... ممکن است موجب مسمومیت پوستی شود قبل از درخواست آمبولانس خصوصی، بهتر است اقدامات زیر را انجام دهید:

• پوست را با آب زیاد و پر فشار بشویید.
• چشم ها را بلافاصله با نرمال سالین فراوان بشویید.

 

مسمومیت سالمندان

طبق تماس های که برای اعزام آمبولانس خصوصی مراکز یا اورژانس، جهت مسمومیت سالمندان صورت گرفته است؛ سالمندان بیشتر به دلیل عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای رقیق کننده خون یا دیابت در بیمارستان بستری می شوند. تغییر سبک زندگی می تواند درصد مراجعه به بیمارستان را کاهش دهد هرچه میزان مراجعه کاهش یابد در خواست آمبولانس خصوصی نیز کاهش خواهد یافت. بسیاری از سالمندان برای کنترل شرایط مزمن خود و جلوگیری از عوارض بیماری ها ناچار به مصرف دارو هستند.

درمان مسمومیت

قسمت عمده درمان مربوط به بعد از ورود به بیمارستان است اما اقدامات درمانی در سه مرحله زیر صورت می پذیرد :

1. قبل از حضور آمبولانس خصوصی یا دولتی توسط خود بیمار یا نزدیکانش
2. داخل آمبولانس خصوصی یا دولتی توسط پرسنل فوریت پزشکی
3. بعد از رسیدن آمبولانس خصوصی یا دولتی به بیمارستان و پذیرش در آن؛ توسط متخصصین و کادر درمان

در بیمارستان اگر سم وارد شده آنتی دوت داشته باشد آنتی دوت به بیمار داده می شود. در غیر این صورت، اگر بیمار هوشیار بود بعد از تخلیه سم؛ مایعات شیرین به بیمار خورانده می شود. در صورت بیهوشی بیمار، داروهای مدر توسط سرم درمانی وارد بدن بیمار خواهد شد.