کما چیست؟ علل، علائم، انواع و درمان کما

کما چیست؟

کما یک حالت طولانی از عدم هوشیاریست. در کما، فرد هیچ گونه واکنشی نسبت به محیط از خود نشان نمی دهد. البته شخص زنده است و به نظر می رسد در یک خواب طبیعی و معمولی به سر می برد. با این حال، در خواب، افراد با یک تحریک از خواب بیدار می شوند اما در کما اینگونه نیست.

چه عواملی باعث کما می شوند؟

کما به علت آسیب دیدن مغز به وجود می آید. آسیب مغز می تواند به علت فشار زیاد، خونریزی، کمبود اکسیژن یا سموم به وجود بیاید. آسیب می تواند موقتی یا دائمی و یا برگشت پذیر باشد.

بیش از 50 درصد از موارد کما با ضربه به سر و یا اختلال در گردش خون مغز در ارتباط هستند. مشکلاتی که می توانند منجر به بروز کما شوند عبارتند از:

• ضربه: ضربه به سر می تواند باعث ورم کردن ویا خونریزی مغز شود. ورم مغز می تواند باعث آسیب دیدن RAS (بخشی از مغز که مسئول تحریک و آگاهی است) شود.
• ورم: ورم مغز حتی می تواند بدون ایجاد ناراحتی و درد رخ بدهد. گاهی اوقات فقدان اکسیژن، عدم تعادل الکترولیتی و یا هورمون ها می توانند منجر به ورم مغز شوند.
• خونریزی در لایه های مغز می تواند به ورم و فشرده شدن طرف آسیب دیده ی مغز منجر شده که این قضیه می تواند باعث بروز کما شود. این فشرده شدن می تواند به RAS آسیب بزند. فشار خون بالا، آنوریسم مغزی، تومورها و برخی علل دیگر می توانند منجر به خونریزی در مغز شوند.
• سکته مغزی: هنگامی که جریان خون به بخش عمده ای از ساقه مغز قطع شود و یا ورم مغز رخ بدهد، کما به وجود می آید.
• قند خون: در افراد دیابتی، با افزایش بیش از حد سطح قند خون ممکن است کما رخ بدهد. با کاهش بیش از حد قند خون نیز ممکن است کما بروز کند. این نوع از کما معمولا با اصلاع سطح قند خون قابل بازگشت است.
• فقدان اکسیژن: اکسیژن برای عملکرد مغز ضروری است. ایست قلبی باعث قطع ناگهانی جریان خون و در نتیجه نرسیدن اکسیژن به مغز می شود که به آن هیپوکسی یا کمبود اکسیژن گفته می شود. پس از احیای قلبی ریوی افراد بازمانده از ایست قلبی، این افراد معمولا به کما می روند. فقدان اکسیژن می تواند به علت خفگی و یا غرق شدن نیز رخ بدهد.
• عفونت: عفونت سیستم عصبی مرکزی مانند مننژیت و یا انسفالیت نیز می تواند منجر به کمای فرد شود.
• سموم: برخی مواد به طور طبیعی در بدن وجود دارند که بدن از بالا رفتن میزان آنها جلوگیری می کند و آنها را دفع می کند. در برخی موارد بدن قادر به این کار نمی شود و یا نمی تواند دفع را به درستی انجام دهد. به عنوان مثال آمونیاک که از بیماری های کبدی ناشی می شود یا دی اکسید کربن ناشی از حمله های شدید آسمی و یا اوره ناشی از نارسایی کلیوی می توانند در بدن تجمع کنند و به سطحی سمی برسند. مصرف بیش از حد مواد مخدر و الکل نیز می توانند عملکرد سلول های عصبی مغز را مختل کند.
• تشنج: تشنج به ندرت می تواند منجر به کما شود. اما تشنج مداوم که به آن صرع گفته می شود می تواند باعث بروز کما شود. تشنج های مکرر می تواند باعث شود که مغز نتواند در فاصله هر دو تشنج خود را بازسازی کند که این قضیه می تواند باعث بی هوشی طولانی مدت و یا کما شود.

انواع مختلف کما چه چیزهایی هستند؟

انواع مختلف کما عبارتند از:

• آنسفالوپاتی متابولیک سمی (Toxic-metabolic encephalopathy): این وضعیت یک اختلال حاد در عملکرد مغز است که علائمی مانند گیجی و یا هزیان دارد. این حالت معمولا برگشت پذیر است. علل این اختلال متفاوت است و می توانند شامل مواردی مانند بیماری های سیستمیک، عفونت، نقص عضو و یا سایر علل مختلف باشد.
• آسیب مغزی ناشی از فقدان اکسیژن: این حالت به علت عدم رسیدن اکسیژن به مغز به وجود می آید. کمبود اکسیژن برای چند دقیقه باعث مرگ سلول های بافت مغز می شود. این اختلال می تواند به علت حمله قلبی (ایست قلبی) ضربه به سر یا تروما، غرق شدن، مسمومیت و یا مصرف بیش از حد مواد مخدر به وجود بیاید.
• حالت نباتی پایدار: این حالت یک بی هوشی شدید است. فرد نسبت به محیط اطراف خود بی اطلاع است و قادر به حرکت کردن نیست. در این حالت ممکن است فرد به هوش بیاید اما با این وجود باز هم قادر به انجام هیچ واکنشی نیست. در حالت نباتی پایدار تنها سیستم های تنفسی، گردش خون و چرخه خواب و بیداری قادر به فعالیت هستند.
• سندرم قفل شدگی: این حالت یک بیماری عصبی نادر است. به جز عضلات چشم سایر عضلات فلج می شوند. در سندرم قفل شدگی فرد بیدار و هشیار است و ذهنی سالم و طبیعی دارد.
• مرگ مغزی: توقف غیر قابل بازگشت عملکرد مغز را مرگ مغزی می گویند. مرگ مغزی علل مختلفی می تواند داشته باشد.

آیا درمان موثری برای کما وجود دارد؟

درمان کما به علت کما بستگی دارد. افراد خانواده بیمار باید تمام اطلاعاتی که در مورد بیمار می دانند را  به پزشک بگویند. این اطلاعات می توانند در تعیین علت کما تاثیر چشم گیری داشته باشد. اگر نوع کما برگشت پذیر باشد، اقدامات فوری پزشکی الزامیست. به عنوان مثال اگر کما به علت عفونت بروز کرده باشد ممکن است آنتی بیوتیک ها موثر باشند و یا اگر کما به علت شوک دیابتی رخ داده باشد، گلوکز می تواند در درمان کما موثر باشد. در برخی موارد نیز عمل جراحی برای کاهش فشار مغز ناشی از ورم مغز یا تومور مغزی الزامی می شود و می تواند موثر باشد.

برخی دارو ها نیز می توانند به کاهش و یا برطرف کردن ورم مغز کمک کنند. برخی از دارو ها نیز به جلوگیری از تشنج کمک می کنند.

به طور کلی می توان گفت که درمان کما حمایتی است. افرادی که به کما می روند به بخش مراقبت های ویژه منتقل می شوند و تا تعیین وضعیت وی از او مراقبت و حمایت می شود.

برای دریافت رژیم آنلاین شفاجو اینجا کلیک کنید.