آنچه در مورد بیماری دیابت باید بدانید

دیابت چیست؟

دیابت یک بیماریست که در آن سطح قند خون از حد طبیعی آن بالاتر می رود.

دو نوع اصلی دیابت وجود دارد.

• دیابت نوع 1 یا دیابت وابسته به انسولین: این نوع از دیابت معمولا در افراد جوان بروز می کند.
• دیابت نوع 2: معمولا این دیابت غیر وابسته به انسولین است. این نوع دیابت بیشتر افراد بالای 40 سال و افرادی که اضافه وزن دارند را تحت تاثیر قرار می دهد.

البته انواع دیگری از دیابت نیز وجود دارد.

• دیابت بارداری: این نوع از دیابت همزمان با بارداری بروز می کند و معمولا پس از زایمان، علائم آن نیز بهبود می یابد. اگر شما به دیابت بارداری مبتلا هستید، احتمال ابتلای شما به یکی از دو نوع اصلی دیابت در مراحل بعدی زندگی بیشتر است.
• دیابت ثانویه: نوعی از دیابت است که به علت سایر بیماری ها مانند التهاب لوزالمعده و یا استفاده از داروهای خاص مانند داروی های استروئیدی به وجود می آید.

 

دیابت چقدر شایع است؟

در حال حاضر بیش از 2.3 میلیون نفر مبتلا به دیابت در بریتانیا وجود دارد. با این حال تخمین زده می شود که بیش از نیم میلیون نفر دیابتی دیگر نیز وجود داشته باشند که از بیماری خود بی اطلاع هستند.

در 30 سال اخیر میزان دیابت کودکان تا 3 برابر افزایش یافته است. از طرفی میزان ابتلا به دیابت نوع 2 در کودکان و نوجوانان بیشتر شده است در حالی که سابق بر این، دیابت نوع 2 معمولا در افراد مسن مشاهده می شد. این قضیه می تواند نشانه ای از افزایش سطح چاقی در جامعه باشد.

 افزایش میزان چاقی در بین جوانان و نوجوانان تا حد زیادی به رژیم غذایی غیر سالم و عدم فعالیت های بدنی برمیگردد.

با این وجود چاقی نمی تواند توجیه مناسبی برای افزایش میزان ابتلا به دیابت نوع 1 در کودکان باشد.

 

علل بروز دیابت چه چیزهایی هستند؟

انسولین هورمونی است که توسط غده لوزالمعده ترشح می شود و استفاده از گلوکز در بدن را کنترل می کند.

سطح قند خون در موارد زیر افزایش می یابد:

• لوزالمعده انسولین تولید نکند و یا کم تولید کند (دیابت نوع 1)
• لوزالمعده انسولین ترشح می کند اما اندازه ی آن کافی نبوده و یا تحت تاثیر عواملی دیگر از میزان تاثیرگذاری آن کاسته می شود (دیابت نوع 2)

بعد از آنکه میزان شیوع دیابت نوع 2 در افرادی که اضافه وزن داشتند و به اندازه کافی ورزش نمی کردند افزایش یافت، متخصصان به این باور رسیدند که این نوع دیابت با سبک زندگی ماشینی امروزه در ارتباط است.

دیابت حاملگی به علت تغییراتی که در سطح هورمونها و خواسته های بدن به وجود می آید بروز می کند.

دیابت ثانویه بسیار شبیه به دیابت نوع 2 است. این نوع از دیابت می تواند علل زمینه ای مختلفی از جمله آسیب دیدن لوزالمعده (مثلا بر اثر مصرف الکل) و یا داروهای خاص مانند استروئید ها و ادرار آورها به وجود بیاید.

 

علائم دیابت چه چیزهایی هستند؟

علائم افزایش سطح قند خون عبارتند از:

• افزایش احساس تشنگی
• تکرر ادرار
• خستگی
• کاهش وزن، در حالی که اغلب اشتها افزایش می یابد (به خصوص در دیابت نوع 1)
• خارش به ویژه در اطراف ناحیه تناسلی
• عفونت های مکرر بر روی پوست، به عنوان مثال جوش

افراد مبتلا به دیابت نوع 1 اغلب در طول چند روز یا چند هفته با این علائم مواجه می شوند.

در دیابت نوع 2 اغلب این علائم برای سالها بروز نمی کنند. بسیاری از موارد دیابت نوع 2 به صورت اتفاقی و در طی یک چک آپ پزشکی معمولی تشخیص داده می شود.

وراثت در ابتلا به دیابت می تواند نقش داشته باشد اما تنها 10 درصد افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و تنها 30 درصد افراد مبتلا به دیابت نوع 2 سابقه خانوادگی دیابت دارند.

 

تشخیص دیابت چگونه است؟

تشخیص دیابت از طریق آزمایش خون و اندازه گیری سطح قند خون انجام می شود.

اگر تشخیص دیابت به کمک آزمایش خون قطعی نشد، آزمایش تحمل گلوکز انجام می شود. در این آزمایش یک نوشیدنی حاوی مقدار بالایی گلوکز به فرد داده می شود و میزان گلوکز خون فرد قبل از نوشیدن آن و دو ساعت بعد از آن بررسی می شود.

 

درمان دیابت چگونه است؟

درمان دیابت به دو روش انجام می شود:

• ترکیبی از رژیم غذایی سالم و ورزش
• دارو ها و/یا انسولین

تزریق انسولین، میزان انسولین بدن را افزایش می دهد و در نتیجه سطح قند خون افزایش می یابد. تزریق انسولین در دیابت نوع 1 و در برخی موارد دیابت نوع 2 انجام می شود.

تزریق می تواند بسته به کوتاه مدت و یا دراز مدت بودن تاثیر انسولین در طول روز یک بار و یا بیشتر انجام شود. ممکن است همزمان با تزریق انسولین مصرف داروهای خوراکی نیز الزامی باشد.

درمان دیابت تا حد زیادی بستگی به فرد مبتلا دارد.

درمان دیابت معمولا با تزریق انسولین و یا قرص های دیابت انجام می شود و از طریق داشتن رژیم غذایی متعادل و یک برنامه ورزشی منظم این درمان تکمیل می شود.

برای اینکه درمان شما بهتر و کاملتر انجام شود لازم است که تحت نظر پزشک باشید.

 

سطح قند خون در بیماران دیابتی

پایش سطح قند خون در بیماران دیابتی نقش مهمی را در درمان بازی می کند به ویژه در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 که در آن سطح قند خون به مقدار قابل توجهی تغییر می کند.

این کار می تواند به سادگی و به کمک دستگاه های تست قند خون خانگی انجام شود.

بسته به سطح قند خونی که دستگاه نشان می دهد ممکن است لازم باشد در رژیم غذایی یا میزان ورزش و یا میزان مصرف انسولین خون تغییراتی ایجاد کنید.

 

مدیریت دیابت چگونه است؟

به صورت منظم و بر طبق توصیه پزشک چک آپ های لازم را انجام دهید و به پزشک مراجعه کنید. بررسی میزان رضایت بخش بودن مراحل درمانی و تشخیص نشانه های عوارض دراز مدت ابتلا به دیابت مانند مشکلات چشمی و بیماری های کلیوی بسیار مهم هستند.

این چک آپ ها ممکن است هر سه ماه تا هر یک سال متغیر باشد. در این مورد با پزشکتان مشورت کنید.

 

چک آپ های معمول چه چیزهایی هستند؟

• آزمایش خون برای بررسی سطح HbA1c خون
• بررسی مقدار قند خون
• بررسی رژیم غذایی
• فشار خون
• وزن
• آزمایش خون برای تعیین میزان چربی خون و همچنین بررسی عملکرد کلیه ها و میزان نمک های مختلف خون (در چک آپ های سالانه انجام می شود)
• نمونه ادرار برای تعیین میزان پروتئین خون. این آزمایش برای بررسی سلامت کلیه ها انجام می شود. (در چک آپ های سالانه انجام می شود)
• بررسی نقاطی از پا که تحت فشار هستند و همچنین چک کردن سلامت بیمار از لحاظ آسیب های عصبی در پا ها (در چک آپ های سالانه انجام می شود)
• اندازه گیری دور کمر
• بررسی میزان دخانیات مصرفی فرد بیمار از طریق پرسش و پاسخ توسط پزشک
• سایر آزمایش ها و معاینات بسته به نظر پزشک

 

عوارض جانبی دراز مدت ناشی از بیماری دیابت

هر دو نوع دیابت می توانند در دراز مدت موجب بروز عوارض جانبی مختلفی شوند.

عوارض حاد دیابت عبارتند از:

• کاهش سطح قند خون به علت تزریق انسولین و یا داروهای خوراکی که باعث افزایش ترشح انسولین می شوند.
• اسیدوز دیابتی که یک وضعیت خطرناک ناشی از کمبود انسولین است.

عوارض مزمن دیابت عبارتند از:

• رتینوپاتی که یک بیماری چشمی بوده و می تواند به کوری منجر شود.
• کلیه دیابتی که بر دیابت بروز می کند و می تواند به نارسایی کلیوی منجر شود.
• نوروپاتی دیابتی که یک بیماری عصبی بوده و می تواند به زخم ها و عفونت های پا منجر شود.
• آترواسکلروز (سفت شدن شریانها) که بیشتر در افراد سیگاری و افراد مبتلا به فشار خون بالا و یا چربی خون بالا بروز می کند.

این عوارض معمولا در 10 تا 15 سال اول ابتلا به دیابت نوع 1 بروز نمی کنند.

در دیابت نوع 2 به علت اینکه ممکن است خود دیابت دیر تشخیص داده شود، این عوارض می توانند زودتر بروز کنند.

بسیاری از مطالعات نشان می دهند که کنترل سطح قند خون نزدیک به میزان مطلوب می تواند تا حد قابل توجهی از احتمال بروز این عوارض کم کند.

مطالعات اخیر نکاتی که فرد مبتلا باید رعایت کند تا خطر ابتلا به بیماری آترواسکلروز کاهش یابد را تعیین کرده است. ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 خطر ابتلا به مشکلات جدی گردش خون که می توانند به حمله قلبی و یا سکته مغزی بیانجامند را چهار تا پنج برابر افزایش می دهند.

عوامل اصلی که خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می دهد عبارتند از:

• سیگار کشیدن
• فشار خون بالا
• سطح چربی خون بالا

با رعایت نکاتی که این عوامل خطرزا را کنترل و یا کاهش می دهند، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی ناشی از دیابت نیز کاهش می یابد.